مقدمه: نظام ارجاع به عنوان پل ارتباطی سطوح ارایه‌دهنده خدمات در کاهش هزینه و ایجاد دسترسی به خدمات تخصصی‌تر نقش اساسی دارد. این مطالعه جهت ارزیابی عملکرد نظام ارجاع در طرح پزشک خانواده و نظام شبکه دانشگاه علوم پزشکی ایران انجام گرفت.

روش کـار: این مطالعه از نوع توصیفی– تحلیلی بود که به صورت مقطعی در زمستان 87 انجام گرفت. 27 (52%) مرکز از کل مراکز مجری طرح پزشک خانواده و بیمه روستایی تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی ایران، در 5 شهرستان شهریار، رباط‌کریم، کرج، ساوج‌بلاغ و نظرآباد به صورت تصادفی سیستماتیک به عنوان خوشه‌های پژوهش انتخاب و در هرکدام 7 تا 10 بیماری که با ارجاع پزشک خانواده به سطح 2 مراجعه و خدمات مورد نیاز را دریافت داشتند، بررسی شدند.

یافته‌ها: از میان 225 بیمار، 9/60% زن بودند. 78 نفر(7/34%) در هنگام مراجعه به پزشک خانواده، فرم ارجاع از خانه‌های بهداشت را به همراه داشتند. از میان این بیماران، ارجاع 146 نفر( 9/64%) بنا به تشخیص پزشکان خانواده بود اما پزشکان خانواده در 79 مورد ارجاع (28%) در انتخاب پزشک متخصص سطح 2 نقش داشتند. پزشکان متخصص سطح 2 نتایج ویزیت 68 بیمار (2/30%) را در قالب پسخوراند به پزشکان خانواده ارجاع‌دهنده ارایه نمودند. از بین بیماران مراجعه‌کننده به سطح 2، 57 نفر(3/25%) بعد از دریافت خدمات، نزد پزشک خانواده خود بازگشتند و 127 نفر(6/75%) از بیمارانی که بعد از دریافت خدمات سطح 2 به سطح اول بازنگشتند، علت اصلی را عدم آگاهی ذکر نمودند.

نتیجه‌گیری: عملکرد نظام ارجاع در برنامه پزشک خانواده در حد انتظار نبوده و نیاز به ارتقاء دارد.