مقدمه: مهاجرت نیروهای نخبه علمی و فرم تشدید یافته آن که از آن به‌عنوان فرار مغزها یاد می‌شود پدیده‌ای شناخته شده در کشورهای درحال توسعه است. این مهاجرت در گروه فارغ التحصیلان پزشکی می‌تواند عوارض زیادی را برای ساختار خدمات بهداشتی هر کشوری ایجاد کند. کشور ما در سال‌‌های اخیر با امواج گسترده فرار مغزها چه در حوزه متخصصین علوم پزشکی و چه در سایر حوزه‌ها روبه‌رو بوده است. این مطالعه با هدف بررسی میزان تمایل پزشکان به مهاجرت و عوامل مرتبط با آن پرداخته است.

روش‌ کار: مطالعه به‌صورت پیمایش پستی بر روی نمونه‌ای تصادفی از پزشکان ثبت شده در نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران شامل 5482 نفر انجام گردید. پرسش‌نامه‌ای حاوی سوؤالاتی در مورد تمایل به مهاجرت و علل آن برای پزشکان فرستاده شد و نتایج حاصل از 2789 پرسش‌نامه پرشده ، مورد تحلیل قرار گرفت.

نتایج: متوسط تمایل به مهاجرت در مقیاس صفر تا صد در بین پزشکان ایرانی 3/53 می‌باشد (دامنه اطمینان 95% :9/51 تا 7/54). این تمایل در مردان و زنان اندکی متفاوت است (6/54 در مردان و 0/50 در زنان) و در افراد مجرد بیش‌تراز افراد متاهل می‌باشد (8/61 در مجردها و 0/51 در متاهل‌ها). مهم‌ترین عوامل زمینه‌ساز این تمایل از نظر پزشکان درآمد کم مشاغل پزشکی، درآمد ناکافی و هزینه و تورم زیاد، وجود تبعیض‌های موجود در جامعه، نیاز به پیشرفت شغلی، و فقدان یا کم‌بود امکانات رفاهی بوده است. پزشکان ایرانی امکان مهاجرت خود در مقیاس صفر تا صد به‌طور متوسط 85/30 اعلام نموده‌اند (دامنه اطمینان 95% :52/30 تا 18/31). ایشان موانع اصلی در راه مهاجرت خود را مشکلات مالی، مسایل خانوادگی، و مشکلات موجود در کشورهای مقصد عنوان کرده‌اند.

نتیجه‌گیری: بیش‌ از نیمی از پزشکان ایرانی تمایل بیش‌تراز متوسطی به مهاجرت از کشوردارند. این تمایل به مشکلات مالی، شغلی، و اجتماعی مربوط می‌شود.