دریافت: 15/2/94   پذیرش: 10/5/94

مقدمه: نظام سلامت ترکیه که با چالش‌های اساسی تأمین مالی ناکافی، نظام بیمه‌ای ناعادلانه، کمبود شدید زیرساخت‌های فیزیکی و منابع انسانی و توزیع ناکافی آن‌ها و بی‌عدالتی در ارایه خدمات مواجه بود به منظور بهبود اثربخشی نظام سلامت از طریق بهبود حاکمیت، کارایی و رضایت خدمت‌گیرندگان، در دوره زمانی نسبتاً کوتاه با اجرای سیاستی بزرگ در نظام سلامت خود موفق به پوشش همگانی خدمات سلامت شد. نظام سلامت در ترکیه به سرعت شکاف‌های موجود در شاخص‌های سلامت، پاسخگویی و تأمین مالی عادلانه را پر کرده است. این مطالعه با هدف ارزیابی موفقیت ترکیه در دستیابی به پوشش همگانی خدمات سلامت و درک سیر تحولات نظام سلامت و یادگیری از آموزه‌ها و تجارب به دست آمده از این کشور انجام شده است.

روش کـار: داده‌های پژوهش از طریق مطالعه مستندات شامل مقالات، گزارش‌های رسمی انتشار یافته و اسلایدها با جستجو در پایگاه‌های داده‌ای و نیز مستندات حاصل از بحث‌های دور میزی با حضور صاحب‌نظران حوزه سلامت کشور ترکیه و ایران و گزارش بازدیدهای دوره‌ای صاحب‌نظران نظام سلامت ایران از نظام سلامت ترکیه گردآوری گردید. ارزیابی علل موفقیت ترکیه در اجرای طرح بزرگ ملی سلامت و عوامل تأثیرگذار بر آن و پیامدهای به دست آمده از آن بر اساس کارکردهای نظام سلامت و اهداف نهایی عملکردی آن صورت گرفت.

یافته‌ها: سیاست‌گذاران، سیاست‌سازان و تحلیل‌گران سیاست نظام سلامت ترکیه با درک شرایط و چالش‌های این نظام، تحول در نظام سلامت کشور خود را از طریق تعهد سیاسی، تغییر و باز تعریف مؤلفه‌های جدید رهبری، سیاست‌گذاری و حاکمیتی وزارت بهداشت، تأمین منابع مالی و نظام بیمه دولتی سلامت و سازمان‌دهی مجدد ارایه خدمات سلامت به اجرا درآوردند.

نتیجه‌گیری: از جمله دلایل موفقیت ترکیه در دستیابی به پوشش همگانی سلامت را می‌توان ثبات سیاسی و اقتصادی، پایداری و ثبات تیم تحول و رهبری، برنامه جامع نظام سلامت، اتخاذ رویکردی انعطاف‌پذیر در استقرار و توسعه سلامت ملی، تحولات بنیادی طرف عرضه، حذف کار دوگانه ارایه‌دهندگان خدمات، یکپارچگی صندوق‌های بیمه، ارتقای کیفیت و رضـایت‌مندی، نظارت و اجرای صحیح قانون و استفاده از توان بخش خصوصی بر شمرد.