دریافت: 10/4/92 پذیرش: 3/11/92

  مقدمه: الگوی رشد تولیدات علمی کشور ایران در سال‌های اخیر حاکی از وضعیت مناسب رشد تولیدات علمی بوده است و در حال حاضر کشور ایران در سطح بین‌المللی، بیشترین رشد علمی را در کلیه گرایش‌های علوم و علم پزشکی دارا می‌باشد. در این مقاله سعی بر آن است تا بر اساس اطلاعات حاصل از بررسی وضعیت جاری تولیدات علمی کشور ایران و مقایسه آن با الگوی جهانی و کشورهای برتر منطقه خاورمیانه، ضمن ارایه دستاوردهای عمده کشور در حوزه علم پزشکی، راهکارهای مناسب به منظور ارتقای آن تبیین گردد.

  روش کار: این تحقیق در سه بخش جمع‌آوری اطلاعات، تحلیل داده‌ها به کمک شاخص‌های منتخب و ارایه راهکارهایی به منظور ارتقا و توسعه تولید علم و فن‌آوری در حوزه علم پزشکی انجام پذیرفته است. به منظور جمع‌آوری داده‌ها، از بانک‌های اطلاعات علم و فن‌آوری شامل Scopus ، گزارش سالانه بانک جهانی توسعه و سازمان جهانی بهداشت استفاده شد. به منظور محاسبه شاخص‌های ارزیابی علم و فن‌آوری از فرمول‌های استاندارد ارایه شده در سایر منابع استفاده گردید. به منظور ارایه راهکارهای عملی به منظور ارتقای تولید علم و فن‌آوری در کشور، به اهداف و برنامه‌های منعکس شده در اسناد راهبردی و بالادستی توجه ویژه شد.

  یافته‌ها: در ابتدای سال 2013 میلادی، علم پزشکی با 7015 مقاله بیشترین سهم از کل تولیدات علمی کشور ایران (تقریباً 6/23%) را به خود اختصاص داده است و 25% از مقالات منطقه خاورمیانه و 27/1% از کل مقالات کشوری دنیا در علم پزشکی متعلق به کشور ایران بوده است. بررسی‌ها نشان داد که رتبه بین‌المللی کشور ایران در ابتدای سال 2012 میلادی نسبت به سال قبل، تقریباً در 81% زیرگرایش‌های مرتبط با علوم پزشکی ارتقا یافته است. بر اساس مطالعه آینده‌نگاری پیش‌بینی می‌گردد در صورت حفظ روند رشد کنونی، کشور ایران در علوم پزشکی و سلامت در سال 2015 میلادی به رتبه نخست منطقه خاورمیانه دست یابد.

  نتیجه‌گیری: رشد چشمگیر و شکوفایی تولیدات علمی کشور ایران، به ویژه در حوزه‌های کاربردی مانند علم پزشکی، بستر مناسبی به منظور ارتقای کیفی تولیدات علمی و تبدیل آن به فن‌آوری فراهم آورده است. از مهم‌ترین راهکارهای تحقق این مهم می‌توان به افزایش بودجه و امکانات پژوهشی و آموزشی، سامان‌دهی طرح‌های تحقیقاتی در راستای اولویت‌ها و ارتقای منابع نمایه‌سازی تولیدات علمی اشاره نمود.