دریافت: 18/4/91 پذیرش: 26/5/92

  مقدمه: ایمنی بیمار مهم‌ترین بخش مراقبت و یکی از ستون‌های اصلی حاکمیت بالینی ( Clinical Governance ) می‌باشد. نخستین مرحله از طرح گام به گام ارتقای ایمنی بیمار، آگاهی از فرهنگ ایمنی و تلاش در جهت بهبود آن است. با توجه به اهمیت حاکمیت بالینی در نظام سلامت کشور و حرکت بیمارستان‌ها به سمت ایجاد " بیمارستان‌های دوستدار ایمنی بیمار " ، مطالعه حاضر با هدف ارزیابی وضعیت موجود فرهنگ ایمنی بیمار در بیمارستان‌های عمومی بزرگ‌ترین دانشگاه علوم پزشکی کشور انجام گرفت.

  روش کـار: این مطالعه به شکل مقطعی و در بازه زمانی شش ماه در سال 1388 به انجام رسید. جامعه پژوهش را پرسنل تشخیصی و درمانی بیمارستان‌های عمومی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران تشکیل می‌دادند. به منظور انتخاب نمونه، از روش طبقه‌بندی استفاده شد. تعداد کلی420 نمونه به هر یک از طبقات شغلی (پزشک، پرستار، کارکنان آزمایشگاه، و کارکنان رادیولوژی) به شکل متناسب تخصیص یافت. در نهایت، پرسشنامه "پیمایش بیمارستان در مورد فرهنگ ایمنی بیمار" ( Hospital Survey on Patient Safety Culture (HSOPS) ) به شکل تصادفی میان نمونه‌ها توزیع شد. به منظور تحلیل داده‌ها نیز از جمع امتیازات مثبت به همراه آزمون ANOVA و T test استفاده شد.

  یافته‌ها: از مجموع 420 پرسشنامه توزیع شده میان اعضای جامعه پژوهش، 343 عدد به طور کامل تکمیل شد (نرخ پاسخ‌دهی: 6/81%). امتیاز مثبت فرهنگ ایمنی بیمار تقریباً در تمامی حیطه‌ها از بیمارستان‌های مبنا پایین‌تر بود. "کار تیمی درون واحدها" (حیطه 5) با کسب 69% امتیاز مثبت، و "پاسخ غیر تنبیهی در مواقع رخ دادن خطا" (حیطه 8) با 18% به ترتیب به عنوان قوی‌ترین و ضعیف‌ترین ابعاد فرهنگ ایمنی بیمار شناخته شدند.

  نتیجه‌گیری: به طور کلی نتایج، حاکی از فاصله نسبتاً زیاد وضعیت موجود فرهنگ ایمنی بیمار در بیمارستان‌های مورد مطالعه از مراکز درمانی در سایر کشورهاست. سیاست‌گزاران، مسؤولان و مدیران بایستی با در نظر گرفتن نقاط قوت و ضعف بیمارستان‌های کشورمان در این زمینه، راه را برای ارتقای متوازن فرهنگ ایمنی و به تبع آن ایمنی بیمار هموار نمایند.