دریافت: 23/3/91 پذیرش: 15/5/92

  مقدمه: کارگران شاغل در صنایع ریخته‌گری به اقتضای شغلشان در معرض خطر ابتلا به بیماری سیلیکوزیس قرار دارند. این بیماری سخت و زیان‌آور در نتیجه استنشاق گرد و غبار حاوی سیلیس آزاد ایجاد می‌گردد. از جمله عوامل مؤثر بر ابتلا به این بیماری، مقدار سیلیس آزاد در گرد و غبار می‌باشد. بر این اساس به منظور تعیین حدود مجاز مواجهه شغلی گرد و غبار قابل استنشاق حاوی سیلیس، تعیین درصد سیلیس آزاد گرد و غبار قابل استنشاق ضروری است. هدف از این مطالعه تعیین میزان غلظت سیلیس آزاد و گرد و غبار قابل استنشاق در پروسه‌های مختلف ریخته‌گری‌های کوچک شهرستان پاکدشت بود.

  روش کـار: در این پژوهش، میزان سیلیس آزاد و گرد و غبار قابل استنشاق هوای داخل کارگاه‌های ریخته‌گری در حین فعالیت اندازه‌گیری شد. لازم به ذکر است که هر کارگر فقط در یک واحد کاری مشخص (قالب‌گیری، ماهیچه‌گیری، سندبلاست و وسط‌کاری) کار می‌کرد. نمونه‌برداری از گرد و غبار قابل استنشاق با استفاده از پمپ نمونه‌بردار و سیکلون انجام گرفت. تعیین مقدار گرد و غبار قابل استنشاق به روش وزن‌سنجی و تعیین مقدار سیلیس آزاد به روش اسپکتوفتومتری رنگ‌سنجی (روش 7601 اداره کل انستیتوی ملی ایمنی و بهداشت حرفه‌ای آمریکا) صورت گرفت.

  یافته‌ها: نتایج نشان داد که 50% از کارگران، بالاتر از حد مجاز NIOSH و ACGIH (025/0 میلی‌گرم بر مترمکعب) در معرض گرد و غبار سیلیس کریستالی قرار داشتند. میانگین مواجهه کارگران در چهار پروسه کاری ریخته‌گری با سیلیس آزاد، 04/0 میلی‌گرم بر مترمکعب و انحراف معیار 02/0 ± میلی‌گرم بر مترمکعب بود. میانگین غلظت گرد و غبار قابل استنشاق در همه پروسه‌ها نسبت به حد قابل قبول مواجهه ( PEL ) ارایه شده از طرف OSHA بالاتر از حد مجاز بود.

  نتیجه‌گیری: با توجه به این که 50% از کارگران در مواجهه با گرد و غبار سیلیس کریستالی بیشتر از حد مجاز قرار دارند، ضروری است اقدامات لازم برای کنترل گرد و غبار سیلیس از طریق روش‌های مختلف فنی و مدیریتی صورت گیرد.