مقدمه: زایمان به عنوان پدیده‌ای که منجر به تولد نوزاد می‌گردد، جزء جدایی‌ناپذیر زندگی بشر است. این پدیده در جهان روند صعودی داشته است. با پیشرفت علوم پزشکی، انسان همواره درصدد بهبود کیفیت فرآیند زایمان بوده است.کیفیت و نحوه ارایه مراقبت‌های مامایی از مؤثرترین عوامل بر نتایج زایمان است و بر سلامت فیزیکی و عاطفی مادر و نوزاد تأثیر قابل توجهی می‌گذارد. پژوهش توصیفی حاضر با هدف بررسی میزان اجرای راهنمای کشوری مراقبت‌های حین لیبر و زایمان در بیمارستان‌های آموزشی- درمانی منتخب شهر تهران انجام گرفت.

  روش کار: نمونه‌گیری به روش سهمیه‌ای انجام شد. روند نمونه‌گیری در چهار بیمارستان شهید اکبرآبادی، آرش،
میرزا کوچک‌خان و هدایت شهر تهران به مدت سه ماه از فروردین الی خرداد سال 1390 به طول انجامید. در این مدت عملکرد ارایه دهندگان مراقبت در حین ارایه خدمت بر روی 200 مادر باردار که با هدف زایمان طبیعی در بخش لیبر و زایمان بستری شده بودند مشاهده شد. ابزار گرداوری داده‌ها شامل: یک فرم اطلاعات دموگرافیک مادر باردار، یک چک‌لیست مشاهده مراقبت و سه پرسشنامه بررسی عوامل مرتبط با اجرا بود. فرم اطلاعات دموگرافیک از طریق مصاحبه با مادر، چک‌لیست‌ها به طریق مشاهده و پرسشنامه توسط ارایه دهندگان مراقبت (اعم از دانشجو و پرسنل) تکمیل شدند. اعتبار ابزار با روش اعتبار محتوایی تأیید گردید. پایایی چک‌لیست و پرسشنامه به ترتیب از طریق مشاهده همزمان (93/0= r ) و آزمون مجدد (9/0= r ) بررسی شد. داده‌ها با استفاده از آمار توصیفی و همبستگی و با کمک نرم‌افزار SPSS نسخه 17 تجزیه و تحلیل شدند.

  یافته‌ها: یافته‌های این پژوهش نشان داد که میانگین درصد اجرای مراقبت‌های لیبر و زایمان در حیطه شرح حال گرفتن
(3/88، مطلوب)، کنترل علایم حیاتی (6/64، متوسط)، انجام معاینه شکم (5/38، متوسط)، ارزیابی اولیه (4/83، مطلوب)، حیطه مراقبت‌های حین دردهای زایمان (5/22، نامطلوب)، حیطه روش‌های کاهش درد زایمان (5/63، متوسط)، حیطه بررسی پیشرفت زایمان (5/71، مطلوب)، حیطه انجام زایمان طبیعی (5/89، مطلوب) و حیطه اداره بلافاصله بعد از زایمان (5/89، مطلوب) بوده است. از نظر میزان آگاهی، 5/57% از ارایه دهندگان (اکثریت) دارای آگاهی متوسط بودند و صرفاً 10% از آن‌ها نگرش منفی نسبت به مراقبت‌های راهنمای کشوری لیبر و زایمان داشتند. بین میانگین نمره آگاهی ارایه دهندگان و میزان اجرای مراقبت ارتباط آماری معنادار وجود داشت (03/0= p ). همچنین از میان عوامل مرتبط دموگرافیک، صرفاً میان نمره آگاهی و سابقه کار بالینی ارایه دهندگان خدمت ارتباط آماری معنادار وجود داشت (04/0= p ).

  نتیجه‌گیری: از آنجایی که میزان اجرای مراقبت‌های لیبر و زایمان در تعدادی از معیارها و حیطه‌ها نامطلوب است، ارتقای کیفیت مراقبت‌ها و نظارت بر اجرای دستورالعمل ها پس از تدوین پیشنهاد می‌شود.