مقدمه: یکی از اهداف اصلی سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان سلامت در هر کشوری تأمین امنیت مالی افراد در برابر بیماری‌هایی است که منجر به پرداخت‌های مالی کمرشکن، فقر و پیامدهای آن می‌شود. هزینه‌های بالای سلامت بیانگر آن است که به جای تأمین این هزینه‌ها توسط مراکز بیمه، بخش عمده هزینه‌های سلامت بر خانوارها تحمیل شده است. علاوه بر آن، خانوارهای دارای پوشش بیمه نیز به دلایلی مانند دسترسی ناکافی به مراکز درمانی، ناکارایی خدمات ارایه شده و یا پوشش تنها بخش اندکی از هزینه‌های درمان، از بار این هزینه‌ها مصون نیستند. ممکن است برخی از خانوارها با پرداخت‌های کمرشکن سلامت مواجه شوند و یا حتی به دلیل هزینه‌های سلامت به زیر خط فقر سقوط کنند. افزایش این هزینه‌ها در هزینه خانوار، موجب بالا رفتن هزینه خانوار و بروز خطا در شناسایی دقیق درصد خانوارهای فقیر می‌گردد.

  روش کـار: این مطالعه با استفاده از ریز داده‌های هزینه– درآمد خانوار به بررسی تأثیر هزینه‌های سلامت بر فقر خانوارها پرداخته است. بدین منظور با استفاده از شاخص‌های فوستر-گریر- توربک به اندازه‌گیری فقر و بررسی تأثیر پرداخت‌های مستقیم از جیب خانوارها بر فقر خانوارها پرداخته است.

  یافته‌ها: پرداخت‌های شخصی افراد برای هزینه‌های سلامتی سبب افزایش نرخ فقر در مناطق شهری و روستایی شده است؛ به طوری که در سال 88، در مناطق روستایی نرخ فقر خانوارها بر اثر تحمیل هزینه‌های سلامت 4% افزایش یافته است که بیشترین میزان در سال‌های مورد بررسی است. در مناطق شهری نیز بیشترین میزان افزایش فقر بر اثر هزینه‌های سلامت مربوط به سال 79 با نرخی معادل 7/3% می‌باشد. به طور کلی افزایش سهم پرداختی از جیب هزینه‌های سلامت موجب شده است نرخ فقر کل کشور در سال 63 حدود 1/2%، در سال 68 معادل 6/1%، سال‌های 74، 79 و 84 حدود 3% و درسال 88، 6/3% افزایش یابد.

  نتیجه‌گیری: کسر هزینه‌هایی که توسط افراد برای دسترسی به سلامتی پرداخت می‌شود از مخارج کل خانوار، سبب افزایش فقر از 1 تا 4 درصد برای مناطق متفاوت شهری، روستایی و برای سال‌های مختلف شده است. به عبارت دیگر سالانه، جمعیت قابل توجهی از مردم مناطق مختلف شهری و روستایی به علت مواجهه با پرداخت‌های اسفبار سلامتی به زیر خط فقر سقوط می‌کنند، در حالی که به علت بالا بودن هزینه‌های خانوار از سطح معیشتی، در آمار مربوط به فقرا محسوب نمی‌گردند.