مقدمه: با توجه به بروز بالای مصدومیت‌های غیرعمدی کودکان و نوجوانان و چندگانه بودن علل رخداد آن‌ها، مطالعه‌ای با هدف تعیین رفتارهای پر خطر مرتبط با بروز مصدومیت‌های غیرعمدی در دانش‌آموزان دبیرستانی شهر تهران در سال ۱۳۸۸ انجام شد.
روش کار: از تعداد ۲۳۷۳۰۰ دانش‌آموزان دبیرستانی و هنرستانی مدارس دولتی و غیردولتی شهر تهران، تعداد ۷۲۷ دانش‌آموز که دارای شرایط ورود به مطالعه بودند (محدوده سنی ۱۹ -۱۲ سال، سالم، حذف افراد بیمار) به صورت تصادفی چند مرحله‌ای انتخاب و بررسی شدند. مناطق ۱۹گانه آموزش و پرورش به روش طبقه‌بندی به سه منطقه شمال، مرکز و جنوب تقسیم شدند. از پرسشنامه مرکز مدیریت بیماری‌های آمریکا در زمینه رفتارهای پرخطر که در ایران بومی‌سازی و اعتباربخشی شده است استفاده شد. با انجام مصاحبه اطلاعات مورد نیاز جمع‌آوری شد. مصدومیت‌های غیرعمدی مطالعه شده شامل سقوط، سوختگی، سوانح ترافیکی، مسمومیت در خانه و یا مدرسه بود.
یافته‌ها: میانگین و انحراف معیار سنی جامعه مورد بررسی ۲/۱ ±۸/۱۶ بود. ۴۴% از پسران و ۳۸% از دختران در معرض رفتارهای خطرزای منجر به مصدومیت‌های غیرعمدی قرار داشتند. میزان رانندگی بدون گواهینامه در پسران بیشتر از دختران و عدم استفاده از کمربند ایمنی در مدارس دولتی نسبت به مدارس غیردولتی و در جنوب تهران نسبت به سایر مناطق شایع‌تر بود (۰۵/۰ p< ). ۶/۴۱% از دانش‌آموزان مصرف خودسرانه دارو و ۱/۱۸% رفتارهای پرخطر منجر به سقوط داشتند. نسبت قابل توجهی از افراد مطالعه، رفتارهای پرخطری مانند عدم استفاده از محل مجاز عبور عابر پیاده، موتورسواری بدون استفاده از کلاه ایمنی، رانندگی بدون داشتن گواهینامه رانندگی، مواجهه با مواد خطرناک منجر به مسمومیت و فعالیت‌های منجر به سقوط داشتند. به طور کلی رفتارهای پرخطر پسران افزایش معناداری نسبت به دختران داشت (۰۰۱/۰ p ˂ ).
نتیجه‌گیری: با توجه به بالا بودن میزان رفتارهای پرخطر مرتبط با مصدومیت‌های غیرعمدی در جامعه مورد مطالعه به خصوص در میان پسرها و در مناطق محروم‌تر شهری، لازم است برنامه‌ریزی برای کاهش این گونه رفتارها برای پیشگیری از مصدومیت‌های غیرعمدی توسط مراجع ذی‌ربط مورد توجه قرار گیرد.
