مقدمه: در گذشته عمده مسؤولیت سازمان‌های انتقال خون و بانک خون بیمارستان‌ها، تهیه خون و فرآورده‌های خونی به مقدار کافی جهت رفع نیاز بیماران بود. از سال ۱۹۸۵ و با شناخت ویروس HIV و مشاهده انتقال آن از طریق خون، علم انتقال خون به یک رشته تخصصی به‌نام طب انتقال خون تبدیل شد. هدف اصلی کمیته‌های انتقال خون بیمارستانی، بررسی چگونگی کاربرد خون و فرآورده‌های آن و اقدام در جهت مصرف بهینه آن است. هدف اصلی این پژوهش بررسی میزان آگاهی مدیران بیمارستان‌ها از نقش و نوع فعالیت کمیته‌های انتقال خون بیمارستانی است

  روش‌ کار‌: مطالعه انجام شده توصیفی و جامعه مورد بررسی مدیران بیمارستان‌های تحت مطالعه بود. در این تحقیق ابتدا پرسشنامه‌ای توسط صاحب نظران سازمان با مشاوره آماری که مشتمل بر ۲۳ سؤال در ارتباط با آگاهی از نقش کمیته‌های انتفال خون بیمارستانی است تهیه و به مراکز انتفال خون فرستاده شد و سپس از طریق آنها در اختیار بیمارستان‌ها قرار گرفت. از مجموع ۲۸۲ پرسشنامه ارسالی ۲۶۲ پرسشنامه مربوط به ۲۵ استان جمع‌آوری گردید که با نرم افزار SPSS۱۰ و آماره کای دو مورد ارزیابی قرار گرفت.

  نتایج : از ۲۶۲ بیمارستان پاسخگو به پرسشنامه، ۴/۸۹% از مدیران دارای مدرک کارشناسی و بالاتر بودند. ۶/۲% دارای مدرک دیپلم و بالاتر، و ۶/۷% وضعیت تحصیلی مشخصی را ذکر نکرده بودند. ۸/۸۲% از مرا کز درمانی دارای کمیته انتقال خون بیمارستانی و ۲/۱۷% از بیمارستان‌ها فاقد کمیته انتقال خون بیمارستانی بودند و متأسفانه ۷/۶۳% از مدیران هیچ برنامه آموزشی مدونی در زمینه طب انتقال خون در برنامه آموزشی بیمارستان خود نداشتند. جالب توجه آن که ۳۰% از مدیران بر این عقیده‌اند که اگر کسی دارای رفتارهای پرخطر باشد، جهت پی‌بردن به نتایج شاخص‌های عوامل عفونی مثل ایدز و هپاتیت می‌تواند به عنوان اهداکننده به مراکز انتقال خون مراجعه کند.

  بحث : با توجه به نتایج به‌دست آمده، سازمان انتقال خون با همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی لازم است با به‌کارگیری روش‌های کاربردی و آموزشی، ضرورت وجود کمیته‌های انتقال خون را به مدیران بیمارستان‌ها شناسانده تا با همکاری آنان و متخصصین نسبت به نقش مؤثر کمیته‌های انتقال خون اقدام نمایند. از طرفی دیگر با توجه به اهمیت حفظ و ارتقای سلامتی خون و فرآورده‌های خونی تهیه شده در مراکز انتقال خون کشور، نیاز است تا نسبت به پیشبرد بهتر برنامه‌های آموزشی در سطح دانشگاههای علوم پزشکی، جهت آشنایی همکاران متخصص و پزشک و پیراپزشک شاغل در این مراکز با طب انتقال خون اقدام گردد.

مقدمه: قضاوت درخصوص تأثیر مداخلات درارتقاء سطح ایمنی حمل ونقل کشور مشکل است زیرا مداخلات مورد ارزیابی خارجی قرار نگرفته است. در این مطالعه تأثیر اجباری شدن استفاده از کمربند ایمنی در مرگ‌های ناشی از سوانح ترافیکی کشور مورد بررسی قرار گرفت.

روش کـار: در یک مطالعه مداخله‌ای قبل و بعد در طول زمان داده‌های مربوط به شدت سوانح ترافیکی (فوتی یا جرحی مشخص شده توسط پلیس راهور) که درطول یک سال قبل تا دو سال پس از اجرای قانون اجباری شدن کمریند ایمنی سال ۱۳۸۴ جمع‌آوری شده است طبقه‌بندی شده مورد مقایسه قرار گرفت و اثر مداخله نیز سنجیده شد.

یافته‌ها: درصد تصادفات منجر به فوت به دنبال اجرای قانون اجباری شدن کمربند ایمنی نشان داد که از ۱۳ درصد تصادفات در یک سال قبل از اجرای این قانون به ۷/۹% (حدود اطمینان ۹/۹ -۶/۹) در سال اول و ۴/۱۱% (حدود اطمینان ۶/۱۱ -۳/۱۱) در سال دوم پس از اجرای قانون رسیده است. در عین حال به نظر می‌رسد که روند کاهش فوتی‌ها ادامه‌دار نبوده و در سال دوم پس از اجرای قانون مجدداً ۶/۱ درصد افزایش یافته با این که به حد سال قبل از اجرای قانون نرسیده است.

نتیجه‌گیری: قانون اجباری شدن کمربند ایمنی در پایین آوردن شدت مصدومیت‌ها در سال اول مداخله مؤثر بوده است. در سال دوم اندکی کاهش نسبت به سال اول مداخله داشته است. لازم است اعمال قانون استفاده از کمربند ایمنی در جامعه مورد مطالعه تا نهادینه شدن فرهنگ استفاده عمومی از آن تداوم یابد و الزام استفاده در زمان رانندگی در هر شرایطی مورد تأیید قرار گیرد.

  مقدمه: ایمنی منازل در حفظ سلامت جامعه به خصوص گروه‌های آسیب‌پذیر شامل کودکان و سالمندان نقش مؤثری دارد. این بررسی با هدف تعیین نقش منطقه مسکونی در میزان ایمنی منزل انجام شده است.

  روش کار: این بررسی مقطعی به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای تصادفی بر روی ۴۵۹ منزل در منطقه مرکزی و حاشیه شهر مشهد بر اساس چک‌لیست ایمنی منازل در طرح کشوری پیشگیری از سوانح خانگی انجام شد. این پرسشنامه پنج قسمت آشپزخانه، اتاق، حمام، بالکن و بام، و راه‌پله داشت که هر کدام پس از مشاهده امتیازدهی شد. در پایان امتیاز کلی منزل و بخش‌های پنج‌گانه آن محاسبه و دسته‌بندی شد. همچنین عوامل دموگرافیک مربوط به سرپرست خانوار در دو منطقه شامل جنس، وضعیت تأهل و شغل، تعداد افراد خانوار و سطح تحصیلات ثبت گردید.

  یافته‌ها: ایمنی منازل دو گروه در بخش­های محوطه اتاق‌ها، حمام و سرویس‌های بهداشتی داخل منزل، محوطه خارجی منزل شامل بالکن، حیاط، پشت‌بام و پارکینگ (۰۰۱/۰ p ) تفاوت چشمگیر داشتند. همچنین در بین عوامل دموگرافیک نقش جنس و میزان تحصیلات سرپرست خانوار در ایمنی منزل قابل توجه بود، به طوری که در زنان و افراد با تحصیلات کمتر از دیپلم میزان ایمنی منزل در هر دو منطقه کاهش می‌یافت و میزان این کاهش در منطقه حاشیه شهر بیشتر بود.

  نتیجه‌گیری: ایمنی منازل در مناطق مختلف شهر بیشتر متأثر از منطقه است. لذا نظارت بر ساخت و سازهای حاشیه شهر به خصوص در تعمیرات و تغییرات داخل ساختمان‌ها الزامی است. تقویت بنیادهای حمایتی زنان سرپرست خانوار و افزایش سطح اطلاعات عمومی جامعه می‌تواند در ارتقاء ایمنی منازل نقش مؤثری داشته باشد.

  دریافت: ۱۸/۴/۹۱ پذیرش: ۲۶/۵/۹۲

  مقدمه: ایمنی بیمار مهم‌ترین بخش مراقبت و یکی از ستون‌های اصلی حاکمیت بالینی ( Clinical Governance ) می‌باشد. نخستین مرحله از طرح گام به گام ارتقای ایمنی بیمار، آگاهی از فرهنگ ایمنی و تلاش در جهت بهبود آن است. با توجه به اهمیت حاکمیت بالینی در نظام سلامت کشور و حرکت بیمارستان‌ها به سمت ایجاد " بیمارستان‌های دوستدار ایمنی بیمار " ، مطالعه حاضر با هدف ارزیابی وضعیت موجود فرهنگ ایمنی بیمار در بیمارستان‌های عمومی بزرگ‌ترین دانشگاه علوم پزشکی کشور انجام گرفت.

  روش کـار: این مطالعه به شکل مقطعی و در بازه زمانی شش ماه در سال ۱۳۸۸ به انجام رسید. جامعه پژوهش را پرسنل تشخیصی و درمانی بیمارستان‌های عمومی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران تشکیل می‌دادند. به منظور انتخاب نمونه، از روش طبقه‌بندی استفاده شد. تعداد کلی۴۲۰ نمونه به هر یک از طبقات شغلی (پزشک، پرستار، کارکنان آزمایشگاه، و کارکنان رادیولوژی) به شکل متناسب تخصیص یافت. در نهایت، پرسشنامه "پیمایش بیمارستان در مورد فرهنگ ایمنی بیمار" ( Hospital Survey on Patient Safety Culture (HSOPS) ) به شکل تصادفی میان نمونه‌ها توزیع شد. به منظور تحلیل داده‌ها نیز از جمع امتیازات مثبت به همراه آزمون ANOVA و T test استفاده شد.

  یافته‌ها: از مجموع ۴۲۰ پرسشنامه توزیع شده میان اعضای جامعه پژوهش، ۳۴۳ عدد به طور کامل تکمیل شد (نرخ پاسخ‌دهی: ۶/۸۱%). امتیاز مثبت فرهنگ ایمنی بیمار تقریباً در تمامی حیطه‌ها از بیمارستان‌های مبنا پایین‌تر بود. "کار تیمی درون واحدها" (حیطه ۵) با کسب ۶۹% امتیاز مثبت، و "پاسخ غیر تنبیهی در مواقع رخ دادن خطا" (حیطه ۸) با ۱۸% به ترتیب به عنوان قوی‌ترین و ضعیف‌ترین ابعاد فرهنگ ایمنی بیمار شناخته شدند.

  نتیجه‌گیری: به طور کلی نتایج، حاکی از فاصله نسبتاً زیاد وضعیت موجود فرهنگ ایمنی بیمار در بیمارستان‌های مورد مطالعه از مراکز درمانی در سایر کشورهاست. سیاست‌گزاران، مسؤولان و مدیران بایستی با در نظر گرفتن نقاط قوت و ضعف بیمارستان‌های کشورمان در این زمینه، راه را برای ارتقای متوازن فرهنگ ایمنی و به تبع آن ایمنی بیمار هموار نمایند.

  دریافت: ۸/۵/۹۲ پذیرش: ۲۱/۸/۹۲

  مقدمه: با توجه به نیاز مبرم به انجام پژوهش‌های مربوط به ایمنی بیمار و اهمیت انجام پژوهش‌های با اولویت و کاربردی و تولید شواهد متقن، مطالعه حاضر به منظور تعیین اولویت‌های پژوهشی حیطه ایمنی بیمار در کشور طراحی و اجرا گردید.

  روش کار: مطالعه‌ حاضر با استفاده از روش دلفی کلاسیک تعدیل شده، در سال ۱۳۹۱ انجام شد. خبرگان به تعداد ۴۵ نفر به صورت هدفمند از میان سه گروه ذی‌نفع مشتمل بر سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان، مدیران و مسؤولان سازمان‌های ارایه‌دهنده خدمات بهداشتی درمانی و اعضای هیأت علمی که به نحوی با حیطه ایمنی بیمار درگیر و یا آشنا بودند انتخاب شدند و با استفاده از سه پرسشنامه، اطلاعات لازم را تکمیل نمودند. پرسشنامه اول با توجه به مرور متون مرتبط، توسط پژوهشگر طراحی شد؛ پرسشنامه‌های دوم و سوم با توجه به نتایج پرسشنامه‌های قبلی تهیه و طراحی شد. روایی صوری پرسشنامه‌ها در هر مرحله با نظرخواهی از تعدادی از خبرگان دردسترس، آزمون و تأیید شد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS ویرایش ۱۶ تحلیل گردید.

  یافته‌ها: چهار موضوع پژوهشی حیطه ایمنی بیمار شامل بررسی و اپیدمیولوژی تهدیدکننده‌های ایمنی بیمار (۱۴ زیرموضوع)، ریشه‌یابی تهدیدکننده‌های ایمنی بیمار (۵ زیرموضوع)، ارتقای ایمنی بیمار ( ۲۱ زیرموضوع) و ارزیابی و بازخور اقدامات و راهکارهای ایمنی بیمار ( ۵ زیرموضوع) شناسایی شد. زیرموضوع انواع خطاهای دارویی و اپیدمیولوژی آن‌ها، بیشترین و زیرموضوع ایمنی بیمار و واحدهای ارایه‌دهنده خدمات سلامت آموزشی و غیرآموزشی، کمترین اولویت پژوهش را به خود اختصاص دادند.

  نتیجه‌گیری: یافته‌های مطالعه توانست با مشخص کردن نیازهای پژوهشی کشور در زمینه ایمنی بیمار، سیاست‌گذاران، پژوهشگران و سازمان‌های ذی‌ربط را در انتخاب موضوعات موردنیاز یاری رساند. همچنین توانست امکان بهره‌مندی حداکثر از توانمندی‌های موجود را در جهت تأمین منافع بیماران و عموم افراد جامعه میسر سازد. پیشنهاد می‌گردد فهرست اولویت‌های شناسایی شده به منظور جهت‌دهی به تأمین شواهد کافی در حیطه ایمنی بیمار، به طرق مختلف، در اختیار ذی‌نفعان مربوطه قرار گیرد و پژوهشگران از آن به عنوان راهنمای انجام پژوهش‌ها استفاده نمایند.

ایمنی غذا نقش مؤثری در سلامت افراد جامعه دارد. انواع محصولات کشاورزی، بخش مهمی از غذا را تشکیل می دهد و در فرهنگ غذایی جامعه ایرانی جایگاه ویژه‌ای دارد. از این رو، توجه به سلامت این محصولات حائز اهمیت است. تأمین غذای سالم از وظایف حاکمیتی بوده و در کشور ما مورد تأکید قرار گرفته است. در حال حاضر، قوانین متعدد و پراکنده‌ای برای کنترل عوامل مؤثر بر فرآیند کشاورزی سالم از جمله آب، خاک، کود و سم به تصویب رسیده و سازمان‌های مختلفی به عنوان مسئول اجرای این قوانین تعیین گردیده است؛ وضعیتی که به چالش‌های عدیده در زمینۀ همکاری بین‌بخشی و پاسخگویی سازمان‌های مسئول دامن می‌زند. به منظور ارتقای هرچه بیشتر سلامت محصولات کشاورزی، بهره‌گیری از رویکردی کل‌نگر در شفاف‌سازی و ادغام هرچه بیشتر قوانین و یکپارچه‌سازی مسئولیت‌ها در یک سازمان متولی ضروری به نظر می‌رسد.