مقدمه: مهاجرت نیروهای نخبه علمی و فرم تشدید یافته آن که از آن به‌عنوان فرار مغزها یاد می‌شود پدیده‌ای شناخته شده در کشورهای درحال توسعه است. این مهاجرت در گروه فارغ التحصیلان پزشکی می‌تواند عوارض زیادی را برای ساختار خدمات بهداشتی هر کشوری ایجاد کند. کشور ما در سال‌‌های اخیر با امواج گسترده فرار مغزها چه در حوزه متخصصین علوم پزشکی و چه در سایر حوزه‌ها روبه‌رو بوده است. این مطالعه با هدف بررسی میزان تمایل پزشکان به مهاجرت و عوامل مرتبط با آن پرداخته است.

روش‌ کار: مطالعه به‌صورت پیمایش پستی بر روی نمونه‌ای تصادفی از پزشکان ثبت شده در نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران شامل ۵۴۸۲ نفر انجام گردید. پرسش‌نامه‌ای حاوی سوؤالاتی در مورد تمایل به مهاجرت و علل آن برای پزشکان فرستاده شد و نتایج حاصل از ۲۷۸۹ پرسش‌نامه پرشده ، مورد تحلیل قرار گرفت.

نتایج: متوسط تمایل به مهاجرت در مقیاس صفر تا صد در بین پزشکان ایرانی ۳/۵۳ می‌باشد (دامنه اطمینان ۹۵% :۹/۵۱ تا ۷/۵۴). این تمایل در مردان و زنان اندکی متفاوت است (۶/۵۴ در مردان و ۰/۵۰ در زنان) و در افراد مجرد بیش‌تراز افراد متاهل می‌باشد (۸/۶۱ در مجردها و ۰/۵۱ در متاهل‌ها). مهم‌ترین عوامل زمینه‌ساز این تمایل از نظر پزشکان درآمد کم مشاغل پزشکی، درآمد ناکافی و هزینه و تورم زیاد، وجود تبعیض‌های موجود در جامعه، نیاز به پیشرفت شغلی، و فقدان یا کم‌بود امکانات رفاهی بوده است. پزشکان ایرانی امکان مهاجرت خود در مقیاس صفر تا صد به‌طور متوسط ۸۵/۳۰ اعلام نموده‌اند (دامنه اطمینان ۹۵% :۵۲/۳۰ تا ۱۸/۳۱). ایشان موانع اصلی در راه مهاجرت خود را مشکلات مالی، مسایل خانوادگی، و مشکلات موجود در کشورهای مقصد عنوان کرده‌اند.

نتیجه‌گیری: بیش‌ از نیمی از پزشکان ایرانی تمایل بیش‌تراز متوسطی به مهاجرت از کشوردارند. این تمایل به مشکلات مالی، شغلی، و اجتماعی مربوط می‌شود.

مقدمه: در دو دهه اخیر پیشرفت سریعی در تمامی شاخه‌های علوم و فناوری صورت گرفته است. به‌علت رشد علوم پزشکی در چند دهه قبل و همچنین تمایل بیشتر دانشمندان به چاپ مقالات خود در مجلات، تعداد مجلات از ۳۰۰۰ جلد در سال ۱۹۶۰ به بیش از ۰۰۰ , ۴۰ مجله در سال ۲۰۰۱ افزایش یافته است که این امر اهمیت ارزیابی کمی و کیفی مجلات و مقالات را بیشتر می‎نماید. هدف از این مطالعه، بررسی تولید علمی ایران در آستانه قرن ۲۱ می‌باشد.

روش کار: اطلاعات مورد استفاده در این مقاله با جستجوی مؤسسه اطلاعات علمی آمریکا (ISI) از طریق اینترنت در شبکه اطلاعات رُز- نِت انجام گرفت. در این بررسی ابتدا تولید علمی ایران از سال ۱۹۷۰ تا ۲۰۰۲ تحت یک مرور اجمالی قرار گرفت. سپس تولید علمی ایران و ۱۵ کشور توسعه‎ یافته و در حال توسعه تحت مقایسه قرار گرفت.

یافته‌ها: تولید علمی ایران از سال ۱۹۷۰ تا ۱۹۸۰ روند صعودی داشته و با آغاز جنگ ‎تحمیلی ایران و عراق،‌ ابتدا دچار یک روند نزولی، سپس وضعیت ثابت شده و چند سال پس از جنگ مجدداً دچار یک سیر صعودی با شیب بسیار تند شده است. مقایسه بین ایران و ۱۵ کشور دیگر در سال ۲۰۰۰ نشان می‌دهد که این ۱۶ کشور در مجموع ۲/۶۹% تولید علمی جهان را در ISI دارا می‎باشند که آمریکا،‌ انگلستان و آلمان به‌ترتیب با ۲/۳۲، ۸/۷ و‌ ۷ درصد در سه رده نخست قرار دارند و ایران با ۱۲/۰% در رده سیزدهم این ۱۶ کشور قرار دارد. در مقایسه درون این ۱۶ کشور، آمریکا ۵/۴۶% تولیدات علمی و دیگر کشورهای توسعه یافته یعنی انگلستان،‌ آلمان،‌ ژاپن،‌ فرانسه و کانادا مجموعاً ۹/۴۳% درصد تولید علمی این ۱۶ کشور را داشته‎اند. کشورهای چین،‌ هندوستان و کره‎جنوبی دارای اختلاف قابل توجه و وضعیت نسبتاً بالاتری از نظر تولید علمی در مقایسه با کشورهای ترکیه، مصر،‌ عربستان‎سعودی، ایران،‌ پاکستان،‌ کویت و عراق می‎باشند. ایران دارای سهم ۱۷/۰% در بین ۱۶ کشور می‎باشد و در مرتبه سیزدهم قرار گرفته است. بعد از ایران، کشورهای پاکستان،‌ کویت و عراق که مجموعاً ۱۶/۰% از تولید ۱۶ کشور را دارا می‎باشند، قرار گرفته‎‎اند.

نتیجه‌گیری: ایران پس از جنگ ایران و عراق رشد فزاینده‎ای در عرصه مقالات داشته است که این دوران زمان ثبات و توسعه می‌باشد. در این زمان بازسازی کشور و اجرای برنامه‌های پنح ساله اول تا سوم سبب توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در ایران گردید. همزمان با شکوفایی اقتصادی و همچنین سرمایه‌گذاری بیشتر در امر تحقیقات، تولید علمی ایران با سیر صعودی با شیب بسیار تند افزایش یافت. میزان مقالات نمایه شده ایرانی در دهه اخیر افزایش زیادی داشته و امید است همچنان نیز رو به پیشرفت و افزایش باشد.

مقدمه: امید زندگی سالم برای هر کشوری در مطالعات جهانی و ملی قابل برآورد است که داده‌ها و روش‌های مورد استفاده و در نتیجه مقدار برآوردها در این دو گروه مطالعات الزاماً به طور کامل یکسان نیستند. بنابراین مطالعه حاضر با هدف برآورد امید زندگی سالم جمعیت ایران برای اولین بار با استفاده از داده‌ها و روش‌های مورد استفاده در سطح مطالعات ملی انجام شد.

روش کار: جهت برآورد امید زندگی در ۲۳ استان، از ۲۸ استان کشور (در سال ۱۳۸۲)، از موارد مرگ ثبت شده ۲۳ استان، استفاده شد. برای جمعیت ۲۳ استان از اطلاعات وزارت بهداشت استفاده شد و توزیع آن مشابه با نتایج مطالعه جمعیت و سلامت سال ۱۳۷۹ و همچنین بر اساس پیشبرد جمعیت از سرشماری ۱۳۷۵ در نظر گرفته شد. امید زندگی به روش مستقیم برآورد شد. سال‌های زیسته با ناتوانی از روی شیوع بیماری‌ها و وزن‌های ناتوانی آنها محاسبه و در روش سولیوان برای برآورد امید زندگی سالم استفاده شد.

یافته‌ها: امید زندگی سالم در بدو تولد برای کل جمعیت ۱۳/۶۲ سال (حدود اطمینان ۹۵%: ۰۲/۶۱ تا ۱۶/۶۳ سال)، برای مردان ۵۵/۶۱ سال (۶۱/۶۰ تا ۵۰/۶۲) و برای زنان ۷۹/۶۲ سال (۸۴/۶۱ تا ۷۱/۶۳) بود.

نتیجه‌گیری: برآورد ملی امید زندگی سالم ۵/۴ سال بزرگ‌تر از برآورد مشابه بر مبنای مدل توسط سازمان جهانی بهداشت می‌باشد. علت، تفاوت در روش‌های مستقیم و غیرمستقیم برای برآورد میزان‌‌های اختصاصی مرگ و در نتیجه برآورد امید زندگی، و نیز تفاوت در روش‌های مورد استفاده در مطالعات ملی و جهانی بار بیماری‌ها برای برآورد بار ناتوانی است.

مقدمه: مدیریت کیفیت فراگیر در بخش بهداشت و درمان با نگاه به برقراری عدالت، دسترسی به خدمات، کارآیی، مقبولیت اجتماعی، اثربخشی و اقتصادی بودن و تلاش مداوم برای بهبود خدمات، افق‌های جدیدی را فرا روی این سیستم فراهم نموده است و می‌تواند به کارآمدی و نوسازی نظام عرضه سلامت منجر گردد. لذا هدف از پژوهش‌ حاضر بررسی عوامل مؤثر بر اجرای مدیریت کیفیت فراگیر در بیمارستان‌های آموزشی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ایران می‌باشد.

روش کـار : در راستای این هدف از دیدگاه ۹۰ نفر از مدیران و سرپرستان نسبت به وضعیت هشت عامل تأثیرگذار بر اجرای مدیریت کیفیت فراگیر سنجیده شد. لذا با انجام مطالعه توصیفی و مقطعی و با استفاده از پرسشنامه‌ای در هشت بخش و با ۷۵ سؤال که از طریق روش شبه دلفی به تأیید نهایی رسید، پژوهش انجام گردید. به علت کوچک بودن جامعه نمونه‌گیری انجام نگرفت و نمونه همان جامعه در نظر گرفته شد. سؤالات پرسشنامه بر اساس طبقه‌بندی لیکرت تنظیم گردید و داده‌ها از طریق آزمون‌های آماری کای دو x۲ ، آزمون t و روش آنالیز و واریانس با بهره‌گیری از نرم‌افزارهای SPSS و Excel تحلیل گردید.

یافته‌ها: با توجه به فرض ۵۰% حداقل قابل قبول از بین هشت عامل مؤثر، توجه به مشتری ۷/۵۹%، ارتباطات مناسب سازمانی ۵۵% و ساختار مناسب ۵۰%، از وضعیت خوب برخوردار بودند. ولی ۵ عامل دیگر در وضعیت متوسط یعنی بین ۴۰% تا ۵۰% قرار داشتند. بدیهی است یافته‌های حاصل با فرض ۵۰% یعنی حداقل قابل قبول محاسبه گردید. بین میانگین کل عوامل مؤثر بر اجرای مدیریت کیفیت فراگیر در بین بیمارستان‌های مورد مطالعه تفاوت معناداری وجود داشت. p =۰,۰۰۱

نتیجه‌گیری: با گذشت پنج سال از اجرای مدیریت کیفیت فراگیر در جامعه مورد مطالعه، توجه مدیران به فرهنگ سازمانی، مشارکت کارکنان، توسعه منابع انسانی، کار تیمی و تعهد رهبری می‌تواند به بهبود خدمات، اثر بخشی فعالیت‌‌ها و مقبولیت اجتماعی بیمارستان‌های کشور منتهی شود.

مقدمه: حوادث ترافیکی علل اصلی مرگ‌و‌میر ناشی از تروما در اکثر کشورهای جهان و ایران می‌باشد. این مطالعه وضعیت مرگ‌و‌میر ناشی از حوادث را در ده سال اخیر (۱۳۸۵ -۱۳۷۶) در ایران مورد بررسی می‌دهد.

روش کار: جمعیت مورد مطالعه بیماران دچار مرگ‌و‌میر ناشی از حوادث ترافیکی در ۱۰ سال اخیر می‌باشد. منبع کسب اطلاعات گزارشات پلیس، سازمان پزشکی قانونی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌باشد. اطلاعات جمع‌آوری شده شامل تعداد وسایل نقلیه، تعداد تصادفات و مرگ‌و‌میر ناشی از آنها می‌باشد.

یافته‌ها: تعداد مرگ از ۱/۲۲ (۴/۲۲ -۷/۲۱ ۹۵%CI, ) به ازای هر ۰۰۰/۱۰۰ نفر در سال ۱۳۷۶ به ۵/۴۰ (۰/۴۱ -۱/۴۰ ۹۵%CI, ) به ازای هر ۰۰۰/۱۰۰ نفر در سال ۱۳۸۴ افزایش پیدا کرده سپس به ۱/۳۹ نفر (۶/۳۹ -۷/۳۸ ۹۵%CI, ) به ازای هر ۰۰۰/۱۰۰ نفر در سال ۱۳۸۵ کاهش پیدا کرد. هم‌چنین آسیب‌های ناشی از این حوادث از ۱۱۰ نفر به ۴۰۱ نفر به ازای هر ۰۰۰/۱۰۰ نفر افزایش پیدا کرد. در حالی که در سال ۱۳۸۵ این تعداد به ۳۹۳ نفردر هر ۰۰۰/۱۰۰ نفر کاهش پیدا کرد.

نتیجه‌گیری: این مطالعه بروز حوادث ترافیکی و مرگ‌و‌میر ناشی از آن را در ده سال اخیر و کاهش آن را در سال ۱۳۸۵
نشان می‌دهد. از علل احتمالی این کاهش انجام اقدامات مداخله‌ای در سا‌لهای اخیر مانند تغییر قوانین، اقدامات پلیس، بهبود ارایه خدمات درمانی و آموزش‌های عمومی به مردم می‌باشد. توصیه می‌شود تلاشهای تمامی سازمان‌های مسؤول در امر حوادث ترافیکی در قالب رهبری واحد و سازمان یافته‌ای ادامه یابد.

مقدمه: مالاریا یکی از مهم تر ین مشکلات بهداشتی کشورهای گرمسیر و نیمه گرمسیر محسوب می‌شود. سالانه ۵۰۰ -۳۰۰ میلیون نفر به این بیماری مبتلا شده که ۲ تا ۳ میلیون نفر از آنان که عمدتاً کودکان و زنان باردار هستند، جان خود را از دست می د هند. در حال حاضر مالاریا مهم تر ین بیماری انگلی کشور ایران است که خوشبختانه انتقال محلی آن فقط در جنوب و جنوب شرقی گزارش می‌شود.

روش کـار: این مطالعه از نوع گذشته‌نگر و توصیفی است که بررسی وضعیت اپیدمیولوژیک ۶ ساله بیماری را با استخراج اطلاعات از فرم‌های گزارش ماهیانه مالاریا که توسط معاونت بهداشتی دانشگاه ها ی علوم پزشکی سراسر کشور به اداره کنترل مالاریا مرکز مدیریت بیماری ها ارسال گردیده، انجام شده است.

یافته‌ها: در حال حاضر اکثر موارد بیماری به سه استان جنوب و جنوب شرقی معطوف گشته است. تعداد کل موارد مالاریا در سال ۸۶ نسبت به سال ۸۱، ۵/۶ % کاهش داشته است. ۶۸% از موارد در سال ۸۱ به این سه استان تعلق داشته که درسال ۸۶ سهم دانشگاه ها ی علوم پزشکی زاهدان، هرمزگان و کرمان به ۹۵% افزایش یافته است. ۴۱% درصد از کل موارد بیماری در سال ۸۱ از استان سیستان و بلوچستان گزارش شده که در سال ۸۶ به۶۰% افزایش یافته است. نسبت موارد فالسیپارم با سیر نزولی چشم‌گیرتری از ۱۵% سال ۸۱ به ۵/۸% در سال ۸۶ کاهش یافته است که با وجود شرایط جغرافیایی نامستعد و درجه توسعه نیافتگی استان‌های جنوب شرقی که بخش عمده‌ای از آن مجاور افغانستان و پاکستان قرار گرفته‌اند، نشان دهنده نقش قابل توجه تاثیر فعالیت ها ی سیستم بهداشتی در مهار بیماری است. علت کاهش موارد فالسیپارم را می‌توان عمداٌ به بهبود وضعیت تشخیص و درمان به خصوص گسترش قابل توجه آزمایشگاه ها ی تشخیص مالاریا مرتبط دانست.

نتیجه‌گیری: به طور کل می‌توان گفت بیماری مالاریا در کشور ایران با حمایت‌های بالای سیاسی و عملکرد صحیح کارکنان شاغل در سطوح مختلف نظام بهداشتی شاغل در دانشگاه ها ی علوم پزشکی جنوب شرقی در آینده قابل حذف می‌باشد. با آنکه قطعاٌ تاثیر منفی مالاریای کشور پاکستان را نباید هرگز از ذهن دور داشت. بدون شک این مهم در استان سیستان و بلوچستان که بیشترین تأثیرپذیری از مناطق مجاور مرزی ایالت بلوچستان پاکستان را با خود به همراه دارد تا بهبود قابل توجه فعالیت ها ی برنامه کنترل مالاریا در آن کشور به سختی میسر خواهد شد.

مقدمه: هدف کلیه مطالعات حیطه سلامت افزایش سلامت انسان‌ها و افزایش عدالت در سلامت می‌باشد. برای رسیدن به این اهداف تصمیمات متعددی در سطوح بین‌المللی و منطقه‌ای اتخاذ می‌گردد. در اخذ این تصمیمات چقدر از تحقیقات استفاده می‌شود؟ مطالعه حاضر برای بررسی وضعیت بهره‌برداری از دانش در تصمیم‌گیری‌های سلامت کشور طراحی گردید.

روش کـار: این مطالعه به صورت کیفی و از طریق ۱۰ مصاحبه عمیق فردی با سیاستگذاران و ۶ بحث متمرکز گروهی با پژوهشگران در سطوح کلان (مدیران و سیاستگذاران وزارت بهداشت) و محیطی (پژوهشگران و ارایه دهندگان خدمت) انجام گردید.

یافته‌ها: بهره‌برداری از دانش در بخش‌های تولیدکنندگان و استفاده‌کنندگان از دانش و در فضای تبادل میان آنها در سطوح مختلفی دارای مشکلاتی می‌باشد. مشکلات ذکر شده در محورهای خصوصیات پژوهش، پژوهشگران و تصمیم‌گیران، مدیریت سرمایه‌های انسانی و مدیریت پژوهش و برنامه‌ها و در نهایت سیاست در پژوهش و تصمیم‌سازی طبقه‌بندی گردید. عدم وجود یک برنامه مشخص برای ارتباط میان تولیدکنندگان و استفاده‌کنندگان از دانش هم از موانع موجود بر سر راه دستیابی به سطح ایده‌آل ترجمان دانش می‌باشد.

نتیجه‌گیری: برای تقویت بهره‌برداری از پژوهش‌های بخش سلامت کشور باید با یک نگاه جامع مشکلات را مشخص و راهکارهای مورد نیاز را در سطوح مختلف شناسایی نمود. توجه به نظام ملی نوآوری به عنوان یکی از زیرساخت‌های لازم برای هدفمند نمودن این اقدامات ضروری می‌باشد.