مقدمه: حفاظت مردم در برابر هزینه‌های بیماری و تأمین عدالت در مشارکت مالی در این هزینه‌ها از هدف‌های اصلی نظام‌های سلامت است. این مطالعه به سنجش و مقایسه درصد خانوارهای مواجه شده با هزینه‌های کمرشکن سلامت در منطقه 17 تهران در سال‌های 1382 و 1386 و نیز شناخت عوامل ایجاد کننده این هزینه‌ها می‌پردازد.

روش کار: در سال1382، 635 خانوار با نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب و پرسش‌نامه سازمان جهانی بهداشت برای آنان تکمیل شد، در سال 1386 به همان خانه‌ها مراجعه و اطلاعات 603 خانوار مجدداً جمع‌آوری گردید؛ هزینه‌های کمرشکن بر اساس ظرفیت پرداخت خانوار محاسبه و تحلیل عوامل ایجاد کننده این هزینه‌ها با استفاده از آزمون آماری مربع کای انجام شد.

یافته‌ها: نسبت خانوارهای مواجه شده با هزینه‌های کمرشکن سلامت از 6/12% در سال 1382 به 8/11% در سال 1386 کاهش یافت که تفاوت معنی‌دار نبود. مواجهه با هزینه‌های کمرشکن سلامت با متغیرهای مصرف خدمات سلامت به ویژه خدمات دندان پزشکی و بستری در هر دو سال ارتباط معنادار داشت. بین وجود فرد بالای 65 سال سن و نیازمند مراقبت در خانوار و وضعیت اقتصادی پایین خانوار با مواجه با این هزینه‌ها در پیمایش 1386 تاثیر معنی‌دار یافت شد.

نتیجه‌گیری: استفاده از خدمات پرهزینه بستری و دندان‌پزشکی ضروری، وجود فرد سالمند و نیازمند مراقبت در خانوار و فقر، مواجهه با هزینه‌های کمرشکن سلامت را افزایش می‌دهد. این متغیرها بایستی در سیاست‌های محافظت مالی خانوار مورد توجه قرار گیرند. به نظر می‌رسد در سال‌های اخیر تغییر مشخصی در میزان بروز این هزینه‌ها مشاهده نمی‌شود.