مقدمه: با توجه به بروز بالای مصدومیت‌های غیرعمدی کودکان و نوجوانان و چندگانه بودن علل رخداد آن‌ها، مطالعه‌ای با هدف تعیین رفتارهای پر خطر مرتبط با بروز مصدومیت‌های غیرعمدی در دانش‌آموزان دبیرستانی شهر تهران در سال 1388 انجام شد.

  روش کار: از تعداد 237300 دانش‌آموزان دبیرستانی و هنرستانی مدارس دولتی و غیردولتی شهر تهران، تعداد 727 دانش‌آموز که دارای شرایط ورود به مطالعه بودند (محدوده سنی 19 -12 سال، سالم، حذف افراد بیمار) به صورت تصادفی چند مرحله‌ای انتخاب و بررسی شدند. مناطق 19گانه آموزش و پرورش به روش طبقه‌بندی به سه منطقه شمال، مرکز و جنوب تقسیم شدند. از پرسشنامه مرکز مدیریت بیماری‌های آمریکا در زمینه رفتارهای پرخطر که در ایران بومی‌سازی و اعتباربخشی شده است استفاده شد. با انجام مصاحبه اطلاعات مورد نیاز جمع‌آوری شد. مصدومیت‌های غیرعمدی مطالعه شده شامل سقوط، سوختگی، سوانح ترافیکی، مسمومیت در خانه و یا مدرسه بود.

  یافته‌ها: میانگین و انحراف معیار سنی جامعه مورد بررسی 2/1 ±8/16 بود. 44% از پسران و 38% از دختران در معرض رفتارهای خطرزای منجر به مصدومیت‌های غیرعمدی قرار داشتند. میزان رانندگی بدون گواهینامه در پسران بیشتر از دختران و عدم استفاده از کمربند ایمنی در مدارس دولتی نسبت به مدارس غیردولتی و در جنوب تهران نسبت به سایر مناطق شایع‌تر بود (05/0 p< ). 6/41% از دانش‌آموزان مصرف خودسرانه دارو و 1/18% رفتارهای پرخطر منجر به سقوط داشتند. نسبت قابل توجهی از افراد مطالعه، رفتارهای پرخطری مانند عدم استفاده از محل مجاز عبور عابر پیاده‏، موتورسواری بدون استفاده از کلاه ایمنی‏، رانندگی بدون داشتن گواهینامه رانندگی، مواجهه با مواد خطرناک منجر به مسمومیت و فعالیت‌های منجر به سقوط داشتند. به طور کلی رفتارهای پرخطر پسران افزایش معناداری نسبت به دختران داشت (001/0 p ˂ ).

  نتیجه‌گیری: با توجه به بالا بودن میزان رفتارهای پرخطر مرتبط با مصدومیت‌های غیرعمدی در جامعه مورد مطالعه به خصوص در میان پسرها و در مناطق محروم‌تر شهری‏، لازم است برنامه‌ریزی برای کاهش این گونه رفتارها برای پیشگیری از مصدومیت‌های غیرعمدی توسط مراجع ذی‌ربط مورد توجه قرار گیرد.