مقدمه: حفاظت مالی یکی از ابعاد مهم پوشش همگانی سلامت و از اصلی‌ترین اهداف نظام‌های سلامت است که رصد و پایش شاخص‌های مربوط به آن برای سیاست‌گذاران اهمیت زیادی دارد. از مهم‌ترین شاخص های حفاظت مالی، مواجهه با هزینه‌های کمرشکن و فقرزای سلامت می باشد. هدف از این مطالعه بررسی روند سیزده‌ساله مواجهه خانوارهای کشور با هزینه‏ های کمرشکن و فقرزای سلامت است.
روش کار: این مطالعه یک تحلیل مقطعی ثانویه بر روی داده‏‌های پیمایش مبتنی ‏بر جمعیت ملی هزینه-درآمد خانوار از سال 1390 الی 1402 است که توسط مرکز آمار ایران انجام شده است. روند هزینه ‏های کمرشکن و فقرزای سلامت به‏ تفکیک نوع خدمت، پنجک هزینه‌ای و محل سکونت خانوار مورد بررسی قرارگرفته است.
یافته ها: نسبت خانوارهای مواجهه ‏یافته با هزینه‌های کمرشکن سلامت (هزینه سلامت برابر یا بیشتر از ۲۵ درصد از کل هزینه‎های مصرفی خانوار) از 3.10 درصد (1390) به 2.85 درصد (1402) رسیده است. این نسبت برای خانوارهای شهری و روستایی در این مدت به‏ ترتیب از 3.01 و 3.30 درصد به 2.55 و 3.86 درصد و در پنجک‌های فقیرتر و ثروتمندتر به‏ ترتیب از 1.28 و 6.31 درصد به 1.99 و 5.14 رسیده است. نسبت خانوارهای مواجهه ‏یافته با هزینه‌های فقرزای سلامت (با روش سازمان جهانی بهداشت) از 0.60 درصد در سال 1390 به 0.80 درصد در سال 1402 و این نسبت برای خانوارهای شهری و روستایی به‏ ترتیب از 0.32 و 1.29 درصد به 0.40 و 2.11 درصد رسیده است.
نتیجه‏ گیری: روند افزایشی مواجهه با دشواری‌های مالی در پنجک فقیرتر در ایران به‏ طور مشخصی دستیابی به پوشش همگانی سلامت را با مشکل مواجهه خواهد نمود و نشان می‎دهد حفاظت مالی نیازمند مداخلات جدی ‏تر می‌باشد.